Schijnkeuzes en schijnzekerheid: STAR presenteert dubbelzinnig AOV plan

Schijnkeuzes en schijnzekerheid: STAR presenteert dubbelzinnig AOV plan
Datum: 17-07-2020 Tags: Schijnkeuzes, Schijnzekerheid, STAR, AOV, Plan,

17 juli 2020 - Ogenschijnlijk schaamteloos presenteerden afgevaardigden van de Stichting van de Arbeid deze week een 28 pagina’s tellend adviesrapport aan Minister Koolmees. Onderwerp van het advies is de invulling van een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen zonder personeel.

Met de veelbelovende titel ‘Keuze voor zekerheid’ word je als lezer direct op het verkeerde been gezet. Dat blijkt uit de maximaal tegenstrijdige ondertitel: “Zelfstandigen standaard verzekerd tegen langdurig inkomensverlies door arbeidsongeschiktheid.” Wie na de dubbelzinnige voorpagina verder leest, ontdekt snel dat er in totaal drie discutabele keuzes uit het advies te destilleren zijn. Ondanks het brede draagvlak voor een vorm van verplichte verzekering tegen arbeidsongeschiktheid stuit het adviesrapport daarom op veel weerstand. Via Facebook en e-mail stroomden de boze reacties bij ons binnen.

 

“ 'De private verzekering zal idd de oplossing zijn om een aanzienlijk lagere premie te betalen onder de bestelde voorwaarden.

Jelle J. de Boer | manager OnlineAOV

 

Waarom is dit adviesrapport er ook alweer?

Het overgrote deel (80%) van de 1.2 miljoen zzp’ers in Nederland heeft zich niet verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Onderzoek van CBS en TNO toont aan dat ruim 40% van de zzp’ers geen buffer heeft in de vorm van een verzekering, spaargeld of de waarde van een koophuis. Veel mensen steunen daarom het idee deze groep tegen zichzelf te beschermen. Zo publiceerde CNV deze week een rapport waaruit blijkt dat 63% van alle zzp’ers voorstander is van een vorm van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Net als bij de totstandkoming van de Wet DBA lijkt de aangedragen oplossing echter gezocht te worden in een one-size-fits-all solution voor alle zzp’ers die niet is afgestemd op de realiteit. De weerstand vanuit het zzp-landschap is een logisch gevolg.

Wat is de strekking van het rapport?

De Stichting van de Arbeid wil alle zzp’ers in Nederland forceren om tot hun AOW leeftijd maandelijks ten minste €120 bruto af te tikken voor een AOV. Het maakt hierbij niet uit in welke sector je actief bent en er wordt geen onderscheid gemaakt voor de 185.000 zelfstandigen die hybride (naast hun baan) ondernemen. Wie hybride werkt, moet zichzelf dus verplicht tweemaal verzekeren. Afhankelijk van de hoogte van het inkomen en de wachttijd (later meer) kan dit bedrag wel hoger uitvallen. In ruil voor de betaalde premie ontvang je in het geval van arbeidsongeschiktheid maximaal 1.650 bruto per maand.

Waar gaat het mis?

Een vaak terugkerend advies aan overheidsinstellingen is om niet alle zzp’ers over een kam te scheren. Dit advies lijkt hen vaak te bereiken. Zo staat in de vierde regel van de samenvatting: “Vanwege de diversiteit van de zelfstandigenpopulatie, biedt het voorstel verschillende keuzemogelijkheden. Zo kan elke zelfstandige zelf bepalen welke verzekering passend is.”

Net als bij de vorming van de nieuwe wet DBA lijkt er bij de vertaling van die visie naar de praktijk echter iets mis te gaan. Zelfs met een positieve bril blijken er niet meer dan drie keuzemogelijkheden uit het advies te destilleren.

Drie schijnkeuzes

Keuze 1: Wachttijd

De keuze met betrekking tot wachttijd lijkt het meest op een echte keuze. Hoewel je geforceerd wordt een wachttijd te kiezen, mag je zelf bepalen hoe lang die wachttijd is. Je keuze tussen 26, 52 of 104 weken bepaalt de hoogte van je maandelijkse premie. Hoe langer je aangeeft de periode zelf te overbruggen hoe lager je maandelijkse lasten.

Ironisch genoeg zullen degene met de laagste inkomens, waarschijnlijk kiezen voor de langste overbruggingsperiode. In de praktijk zullen degene die de bescherming het hardst nodig hebben, dus de minste bescherming krijgen. Een metselaar (gemiddelde omzet €32.000)  die van de trap valt zal zichzelf in de praktijk de eerste 104 weken waarschijnlijk dus nog steeds zelf moeten redden. Is dat zekerheid? En is deze uitkomst beter dan het scenario, waarbij hij zelf geld opzij had gezet dat hij direct had kunnen gebruiken? De kans is groot dat de groep die het meeste risico loopt uiteindelijk dus niet beschermd wordt.

Nog opmerkelijker is het gegeven dat 99% van de zelfstandigen die ziek wordt na 2 jaar weer aan het werk is. In het voorbeeld van de metselaar, biedt deze uitwerking dus een oplossing voor de 1% die na 2 jaar nog steeds arbeidsongeschikt is.

Keuze 2: Private verzekering

In het rapport is te lezen dat je ervoor mag kiezen een andere passende arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten bij een private verzekeraar. Wat een heerlijk gevoel van vrijheid! Mits zij voldoen aan de gestelde voorwaarden natuurlijk. En het binnen het geformuleerde ‘toetsingskader’ valt.

Keuze 3: Extra verzekering

Als het je lukt dit als een keuzemogelijkheid te zien, willen we je graag feliciteren. Je bent namelijk zeker niet iemand bij wie het glas altijd halfleeg is. De keuze? Je mag zelf kiezen of je je naast de verplichte verzekering nog meer wilt verzekeren. Wat een verademing! Wie denkt aan het voorbeeld van de metselaar begrijpt dat dit voor de grootste risicogroep wederom totaal niet relevant is.

De echte keuze: wil je wel zelfstandig ondernemen?

Wanneer het overhandigde adviesrapport nageleefd gaat worden, lijkt de echte keuze voor zzp’ers niet te gaan over de lengte van de wachttijd of de keuze voor een private verzekeraar.
De daadwerkelijke beslissing gaat op voor slechts een deel van de zzp’ers en heeft betrekking op iets veel substantiëler: Kan ik het mij nog wel veroorloven verder te leven als zelfstandig ondernemer? En zo ja, wil ik dit nog wel binnen deze verstikkende realiteit?

Nadat we vorige week de uitgelekte hoogte van de premie deelden, kregen we bij onze redactie bijvoorbeeld deze e-mail binnen:

“Mocht die wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering doorgaan, dan kan ik jullie nu al vertellen dat ik er dan mee ophoud. Ik verdien daar te weinig voor en het is zinloos om 1/6  tot 1/7 van mijn maandelijks inkomen aan een verplichte verzekering te moeten uitgeven.”

Schijnzekerheid

Naast de veelgehoorde klacht over de hoogte van de premie blijkt dat een eventuele uitvoering van dit plan zeker niet tot de beoogde zekerheid zal leiden. 

Bij een eventuele uitvoering van dit plan zullen ondernemers bovendien nog steeds een periode van 26 – 104 weken moeten overbruggen. Op welke manier geeft die oplossing meer zekerheid dan een Broodfonds, waarbij slechts een maand voor je eigen risico is? Er zijn ook andere alternatieven op een AOV, waarbij de wachttijd korter is.

Selectief overleg

Op 12 september 2019 heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) de Stichting van de Arbeid gevraagd voor hun voorstel “in overleg te treden met vertegenwoordigers van zelfstandigenorganisaties.” Aan dit verzoek lijkt opvallend selectief gehoor gegeven.

Schrijnend voorbeeld is het voorstel van Modern Werkenden en 23 belangenorganisaties voor een basisregeling AOV voor alle werkenden waar niets mee gedaan lijkt te zijn.

Wanneer gaat dit spelen?

Ten eerste is nog onduidelijk tot in hoeverre minister Koolmees dit advies overneemt in zijn eigen kabinetsvoorstel dat hij voor deze zomer zal presenteren.

Ten tweede blijkt uit het rapport dat wetgeving en het gereed maken van systemen leidt tot een invoeringstermijn van ‘enkele jaren’.

Belangrijk om te weten is dat Commissie Borstlap bovendien geadviseerd heeft om met een verplichte verzekering voor alle werkende Nederlanders te gaan werken.

Al met al kunnen we concluderen dat het nog enkele jaren zal duren voordat er daadwerkelijk een verplichte AOV voor zzp’ers is.

Conclusies en aanbevelingen

De uitwerking van het advies van de Stichting van de Arbeid lijkt haaks te staan op wat het zegt te ambiëren: zekerheid voor zzp’ers via een plan dat afgestemd is op de diversiteit van diezelfde zelfstandigen.
Bij een eventuele uitvoering van het plan lijken alle zzp’ers met een nagenoeg identiek pakket een hoge premie te moeten betalen. Vooral voor duale zelfstandigen (die ook al een verzekering bij hun werknemer hebben) en zelfstandigen met een lage omzet, kan dit de nekslag voor hun zelfstandigheid betekenen.

Zzp’ers die het oneens zijn met het plan kunnen hier hun stem laten horen. Voordat een verplichte AOV realiteit is, zullen enkele jaren verstrijken. Heb je het gevoel dat je nu in de groep zit, waarbij de kosten van een verplichte AOV het ondernemerschap voor jou onmogelijk maakt? Ga dan door met wat je toch al van plan was: jouw onderneming en omzet laten groeien. Blijf positief en voeg voor zoveel mogelijk mensen waarde toe. Tegen de tijd dat de wetgeving realiteit wordt, betaal jij met gemak de premie.


Bron: ZZP Servicedesk